Behawioralne aspekty gonadektomii suk

Behawioralne aspekty gonadektomii suk

W pojęciu ogólnym, decyzje o przeprowadzeniu zabiegu gonadektomii u psów domowych obu płci podejmowane są na bazie trzech w/w kryteriów, potraktowanych jako zasadnicze.

W randze behawioralnej zaburzenia zachowania suk mogą wynikać z dwojakich powodów

  • faza prenatalna (przed urodzeniem)

Embrion żeński ułożony w macicy pomiędzy z embrionami męskimi przyjmuje więcej testosteronu przenikającego transportem przez łożysko (celem zmian anatomicznych i rozwoju mózgu samców), podejmując tym samym ryzyko androgenizacji (nadmiar hormonów męskich u samic). Takie szczenięta rodzą się jako suczki predysponowane do zachowań samczych - powtarzalny odruch znaczenia moczem, odruchy kopulacyjne, agresja sucza o charakterze rywalizacyjnym (w tym obrona jedzenia, zabawek przed innymi psami).

  • faza dojrzewania (6-12 m-ca)

Etap burzy hormonalnej - wahania nastroju determinowanego niestabilnym poziomem reagowania emocjonalnego (neurochemia) - sygnalizującej dymorfizm zachowań seksualnych. Należy utrafić zabiegiem w moment wyrzutu hormonu płciowego - nie wcześniej niż na 3 miesiące po (pierwszej lub każdej kolejnej) cieczce w standardzie (ale nie tuż przed kolejną cieczką).

Dla wyznaczania terminu zabiegowego ważne są

  • wiek

Istotę behawioralną stanowi szczególnie wrażliwy etap rozwoju zawierający fazę intensywnej socjalizacji/habituacji szczenięcia, fazę młodzieńczą oraz dorastanie (aż po dorosłość). W szczytowych i/lub przełomowych punktach tych faz pojawiają się "okna lękowe" skorelowane z konfliktem dążenie-unikanie czy wahaniem/wzrostem stężenia hormonów w organizmie. Wszelkie ich symptomy dyskwalifikują młode zwierzę po kątem przeprowadzenia zabiegu, który powinien się odbyć we właściwym momencie rozwojowym. U psów dorosłych obu płci impakt na zachowanie nie będzie wybitnie silny - ich okres rozwojowy został sfinalizowany (połączenia mózgowe zrealizowane), a charakter ukształtowany.

  • równowaga hormonalna

Do 2 miesięcy po rui w organizmie suki nadal zachodzą zmiany neurochemiczne dotyczące ewentualnego porodu, pochodzące z obecności progesteronu - skłonność do ciąż urojonych, noszenie zabawek w pysku, reaktywność na tle lękowym, irytacja. Utrafienie z zabiegiem w kontrast między wyrzutem progesteronu a jego brakiem utrwali take stany emocjonalne.
Inna grupa ryzyka: Gonadektomia wykonana na suce wystawionej na działanie czynników androgenizacji w okresie prenatalnym może nasilić prezentowanie samczych zachowań.

Po zabiegu konieczna jest prawidłowo zbilansowana, specjalistyczna dieta. Wyraźne zmiany w metabolizmie (wewnętrzne uspokojenie) to czynnik otyłości, która osłabia kondycję fizyczną eskalując w stan psychiczny (samopoczucie) - rezonuje z ogólnym dyskomfortem (ograniczone poruszanie, bóle stawów, problemy z krążeniem), a w rezultacie upośledza interakcje z innymi psami i przejaskrawia reakcje zakorzenione w stanach lękowych czy też ekspozycji na frustrację (agresja dystansująca). Zwierzę ze sporą nadwagą będzie podatne na zaburzenia emocjonalne, a w razie zaniedbań kompleksowo behawioralne.

Każda analiza przed-zabiegowa powinna być poprowadzona z udziałem behawiorysty współpracującego z lekarzem weterynarii (wyniki badań okresowych, przegląd stanu zdrowia, aplikowane leki, diagnoza patologicznego schorzenia) albo specjalistą w zakresie weterynarii posiadającym kwalifikacje wystarczające do kompletnej oceny behawioralnej pacjenta.